Antykoncepcja wewnątrzmaciczna

Czym jest antykoncepcja wewnątrzmaciczna?

Antykoncepcja wewnątrzmaciczna (IUD, intrauterine device) to metoda zapobiegania ciąży polegająca na umieszczeniu małego urządzenia wewnątrz macicy. Istnieją dwa główne typy IUD: hormonalne i miedziane. Ich działanie polega na umożliwieniu zapłodnienia komórki jajowej przez plemniki oraz utrudnienia implantacji zapłodnionej komórki jajowej w ścianie macicy.

Charakterystyka antykoncepcji wewnątrzmacicznej

• Hormonalne IUD (np. Mirena, Kyleena): Zawierają progestagen, który jest stopniowo uwalniany do macicy. Mogą pozostawać w macicy 5-8 lat.
• Miedziane IUD (np. ParaGard): Nie zawierają hormonów, ale są pokryte miedzią, która działa plemnikobójczo. Mogą pozostawać w macicy przez 5-10 lat.

Wskazania do stosowania

Antykoncepcja wewnątrzmaciczna jest odpowiednia dla osób, które:

• Szukają długoterminowej metody antykoncepcji (IUD mogą być skuteczne od 5 do 10 lat, w zależności od typu).
• Chcą uniknąć codziennego przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych.
• Mają przeciwwskazania do stosowania estrogenów (w przypadku hormonalnych IUD).

Przeciwwskazania do stosowania

• Aktywne infekcje narządów miednicy mniejszej.
• Nieprawidłowości anatomiczne macicy.
• Ciąża lub podejrzenie ciąży.
• Alergia na miedź (w przypadku miedzianych IUD).
• Niewyjaśnione krwawienia z dróg rodnych.
• Nowotwory narządów płciowych.
• Choroby wątroby (w przypadku hormonalnych IUD).
• Wysokość jamy macicy mniejsza niż 28 mm.

Kto może stosować antykoncepcję wewnątrzmaciczną?

Antykoncepcja wewnątrzmaciczna jest odpowiednia dla większości kobiet, w tym:

• Kobiet, które już rodziły oraz tych, które nie rodziły.
• Kobiet w każdym wieku, w tym młodzieży.
• Kobiet, które szukają długoterminowej, odwracalnej metody antykoncepcji.

Jak wygląda stosowanie antykoncepcji wewnątrzmacicznej?

• Wizyta u lekarza: Przed założeniem IUD konieczna jest konsultacja z lekarzem, który oceni stan zdrowia pacjentki i przeprowadzi badanie ginekologiczne, w tym USG transwaginalne.
• Zakładanie IUD: Procedura zakładania IUD jest krótka i zazwyczaj trwa kilka-kilkanaście minut. W trakcie krwawienia miesiączkowego lekarz lub lekarka wprowadza IUD do macicy za pomocą specjalnego aplikatora. Może to powodować dyskomfort lub ból, który zazwyczaj ustępuje po kilkunastu minutach, choć w przypadku pacjentek, które nie rodziły, ból może ustąpić dopiero po kilku godzinach. Istnieje również ryzyko wystąpienia zespołu wazowagalnego, co może prowadzić do mdłości, mroczków lub omdleń. Możliwe jest wykonanie dodatkowego znieczulenia, które zwykle łagodzi wymienione dolegliwości.
• Kontrola po założeniu: Zaleca się wizytę kontrolną po kilku tygodniach od założenia IUD, aby upewnić się, że urządzenie jest prawidłowo umieszczone.
• Regularne kontrole: Chociaż IUD nie wymaga codziennej uwagi, zaleca się regularne wizyty u ginekologa co 6-12 miesięcy.

Potencjalne działania niepożądane

• Ból i skurcze brzucha po założeniu.
• Ryzyko wystąpienia zespołu wazowagalnego po założeniu.
• Nieregularne krwawienia, plamienia (szczególnie w pierwszych miesiącach po założeniu) lub zanik miesiączki (w przypadku wkładek hormonalnych).
• Zwiększone ryzyko infekcji w pierwszych tygodniach po założeniu.
• W przypadku miedzianych IUD: obfite miesiączki i bolesne skurcze.
• W przypadku hormonalnych IUD: zmiany nastroju, trądzik, bóle głowy.

Główne zalety antykoncepcji wewnątrzmacicznej

• Wysoka skuteczność (ponad 99%).
• Długoterminowa ochrona (od 5 do nawet 10 lat).
• Brak konieczności codziennego pamiętania o antykoncepcji.
• Hormonalne IUD mogą zmniejszać obfitość i bolesność miesiączek.
• Niższy całkowity koszt w porównaniu z innymi metodami w dłuższej perspektywie czasowej.

Główne wady antykoncepcji wewnątrzmacicznej

• Możliwość bólu i dyskomfortu podczas zakładania.
• Ryzyko wystąpienia zespołu wazowagalnego.
• Potencjalne działania niepożądane, takie jak nieregularne krwawienia.
• Ryzyko przemieszczenia się IUD lub jego wypadnięcia.
• Możliwość wyczuwania nitek wkładki w trakcie stosunku.
• Brak ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
• Wysoki koszt początkowy.
• Konieczność usunięcia przez lekarza.
• Ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej.

Skuteczność antykoncepcji wewnątrzmacicznej

Wkładki wewnątrzmaciczne (zarówno hormonalne, jak i miedziane) są jednymi z najskuteczniejszych metod antykoncepcji, z typową i idealną skutecznością wynoszącą około 99%. Są one również wygodne, ponieważ po założeniu są całkowicie niewyczuwalne i nie wymagają codziennej uwagi, co minimalizuje ryzyko błędów użytkownika.

Orientacyjny koszt stosowania

Koszt antykoncepcji wewnątrzmacicznej może się różnić w zależności od kraju, systemu opieki zdrowotnej i rodzaju IUD:

• Hormonalne IUD: 500-1500 PLN za urządzenie, plus koszt wizyty*, założenia, USG transwaginalnego (100-700 złotych) i ewentualnego znieczulenia (100-150 złotych)
• Miedziane IUD: 300-1000 PLN za urządzenie, plus koszt wizyty*, założenia, USG transwaginalnego (100-700 złotych) i ewentualnego znieczulenia (100-150 złotych)

* Założenie wkładki wewnątrzmacicznej jest w Polsce świadczeniem refundowanym przez NFZ. Fundacja FEDERA od lat prowadzi monitoring dostępności świadczenia, udostępniając informacje dla poszczególnych województw.

Podsumowanie

Antykoncepcja wewnątrzmaciczna to skuteczna i długoterminowa metoda zapobiegania ciąży, która oferuje wygodę i wysoką skuteczność. Choć może wiązać się z pewnym dyskomfortem podczas zakładania oraz potencjalnymi działaniami niepożądanymi, jednak jej zalety, takie jak brak konieczności codziennego pamiętania o antykoncepcji i szybki powrót płodności po usunięciu, czynią ją popularnym wyborem dla wielu kobiet. Ważne jest, aby przed podjęciem decyzji o stosowaniu IUD skonsultować się z lekarzem i dokładnie omówić wszystkie aspekty tej metody antykoncepcji.